Voor en na de jaarwisseling sloten we prachtige contracten met gewaardeerde opdrachtgevers. Deze contracten kennen vaak zich-voor-alles-indekkende claims. Daar trekken we ons – enigszins naïef – niet zoveel van aan, want ach… het gaat toch om de relatie? Ik sla nu echter aan op de clausules die aangeven dat alle relevante documenten moeten kunnen worden overgedragen. Daarnaast krijgen we buiten deze clausules om nogal eens de vraag of we de ‘open bestanden’ (indesign, photoshop, illustrator) van ons werk willen afgeven. En nee, we waarderen de relatie zo zeer dat we dit niet willen.

Als opdrachtgever zou je deze bestanden ook beter niet wíllen hebben. Daar zijn meerdere redenen voor.

Om te beginnen, is er het auteurs- en gebruiksrecht. Buro Jung, en onze projectpartners, geven het gebruiksrecht af aan een opdrachtgever. En dat recht kunnen we beschermen aan de hand van het auteursrecht.

Veel relevanter is dat we werden ingehuurd voor onze creativiteit, voor de manier waarop we strategische uitgangspunten formuleerden en visualiseerden, en voor de foutloze, verzorgde uitvoering. Het risico dat toekomstige uitingen niet zo krachtig en kwalitatief zullen zijn, wordt groot als wij geen controle meer kunnen uitoefenen. Dat is niet goed voor de opdrachtgever, en minstens zo vervelend: het straalt uiteindelijk ook op ons bureau af.

Van praktisch belang is ook dat wij nogal eens foto’s gebruiken waarop mensen herkenbaar zijn afgebeeld. Daar hebben we dan uitdrukkelijk toestemming voor, maar die is meestal beperkt in gebruik. Om onze afspraak met de geportretteerden na te komen, moeten we het beeld uit de producties halen, of het risico lopen dat beelden ooit elders tevoorschijn komen. In het eerste geval hebben we veel extra werk, in het tweede geval kunnen we ernstig in verlegenheid worden gebracht. Ook maken we nogal eens gebruik van beeld van derden, zoals fotografen en beeldbanken. Ook daar zijn strikte afspraken aan verbonden. Anno 2022 kan ongeoorloofd gebruik tot vervelende facturen leiden.

We hebben er toch voor betaald?

De motivatie achter de vraag kan verschillen, de rechtvaardiging van het verzoek is altijd hetzelfde: ‘we hebben er toch voor betaald?’. En ja, dat deed je voor het geleverde werk, zoals voor een paar schoenen die goed moeten passen en iets doen voor je persoonlijke uitstraling. Je betaalt voor de schoenen, niet voor het gereedschap waarmee ze zijn gemaakt. Want dat is nu eenmaal van de vakman die (zich bij) zijn leest houdt.